Slaap kindje slaap
Daar lig je dan in je bedje, nog maar een paar maanden oud. De wereld is nog een vreemde abstracte plek die vele avonturen bevat. Om die avonturen in de toekomst vol goede moed aan te kunnen gaan, heb je een veilig en geborgen gevoel nodig. Maar elke keer als jij in je bedje huilt, om wat voor reden dan ook, laten ze je huilen. Het is beangstigend. Je kunt nog niet aangeven wat je precies dwars zit of wat je nodig hebt, maar je voelt je niet fijn en dat moet je laten horen. De enige manier waarop je dit aan kunt geven is immers door te gaan huilen. Papa en mama zijn moe… De eerste weken gingen nog wel, maar ze kunnen je “moeilijk steeds blijven troosten”. Je moet nu toch wel eens door gaan krijgen dat je ook gewoon moet gaan slapen… Op het consultatiebureau hadden ze gezegd dat slaaptraining wel heel belangrijk is, en dat de uithuil methode goed werkt. Vooral voor mama voelt het niet helemaal fijn om je gewoon te laten huilen; het spreekt haar gevoel zo tegen, maar ja… Ze hadden haar verzekerd dat het echt geen kwaad kon.
Wetenschappelijk bewijs…?
Wetenschappelijk onderzoek lijkt uit te wijzen dat de uithuil methode niet schadelijk is en dat er geen verhoogd stresshormoon gemeten werd bij baby’s die via deze methode in slaap vielen. Wel komt er over het algemeen veel stress voor bij de ouders die deze methode toepassen, en (vaak tegen het gevoel in) het kind laten huilen. Dat er geen verhoogd stresshormoon te meten is bij de baby’s, betekent echter nog niet dat de uithuil methode geen negatieve effecten heeft op de lange termijn. De neurowetenschap heeft namelijk ook verbanden gevonden tussen deze methode en onder andere verlaagde intelligentie, slechtere gezondheid en angsten op de langere termijn. Een ouder die een baby geruststelt, helpt de baby om later zelf in staat te kunnen zijn zich te kalmeren (zelfregulatie). Daarnaast is het reageren op een huilende baby, en het kalmeren van een huilende baby ontzettend belangrijk voor de vertrouwensband tussen ouder en kind. De gevoeligheid van de ouder kan ook worden aangetast door de uithuil methode, omdat de ouder zichzelf aan moet leren niet meer te reageren op zijn of haar gevoel het huilende kindje te willen kalmeren.
Aangeleerde hulpeloosheid
Aangeleerde hulpeloosheid ontstaat bij een mens (of een niet menselijk dier) als hij of zij leert dat er geen invloed uitgeoefend kan worden op een gebeurtenis die hem of haar overkomt. Iemand die aangeleerd hulpeloos is, stelt zich vaak passief op. Aangeleerde hulpeloosheid zorgt er bij een baby voor dat hij of zij de situatie maar gewoon ondergaat, omdat actie ondernemen geen verandering brengt. Dit is niet te vergelijken met acceptatie van een situatie; het is letterlijk opgeven.
Stel je dus voor: je ligt in je bedje. Iets zit je niet lekker, en de enige manier om dit te laten weten aan je ouders is door te gaan huilen. Je begint misschien zachtjes te huilen, maar niemand reageert. Je huilt nog wat harder, en nog altijd komt er niemand. Je probeert alles wat je, als een paar maanden oude baby, kan; huilen, schreeuwen, krijsen… Maar ze komen niet. Je bent niet van plan om zomaar op te geven, en je houdt het toch best wel even vol, maar het huilen en schreeuwen maakt je ook moe. Niet alleen omdat je al moe was, maar ook omdat uit alle macht proberen te laten weten dat je je ouders nodig hebt ontzettend uitputtend is. Het huilen zwakt wat af, maar echt veiliger voel je je niet. Je ouders ‘houden vol’, hoe moeilijk ze het ook vinden. Want je moet het toch echt gaan leren nu… Je jammert nog wat door, maar je bent zo moe, en eigenlijk heeft het ook niet echt zin. Uiteindelijk val je in slaap. Dit herhaalt zich nog wel een paar keer de komende dagen/weken, tot je uiteindelijk hebt geleerd dat huilen toch geen zin heeft; je aangeleerde hulpeloosheid heeft de overhand genomen.
Nu is er in de praktijk vaak een middenweg. Ouders kiezen er niet altijd voor om hun kind maar gewoon te laten huilen, en als het huilen aanhoudt gaan veel ouders toch wel echt checken bij hun baby, maar de uithuil methode wordt toch nog erg veel aangeraden èn ingezet. Maar wat moet je dan? Je kind maar elke keer oppakken en troosten? Dan leren ze toch dat ze altijd uit hun bedje mogen? Verwennen we ze dan niet teveel?
De vraag ligt eigenlijk ergens anders. Is het wel wenselijk om baby’s al zo vroeg apart te laten slapen? Is het niet heel normaal dat een kindje weet en leert dat als hij of zij huilt, hierop gereageerd wordt? Laten we een kijkje nemen bij niet menselijke dieren waar wij veel DNA mee delen: apen.
Bij bijvoorbeeld chimpansees blijven baby’s de eerste 6 maanden bijna continue dicht bij mama. Ze nemen ze overal mee naartoe, door zich stevig op de rug van hun moeder vast te klampen. Chimpansees zijn na 6 maanden vaak al heel onafhankelijk. Wat bijzonder is, is dat wij mensen vaak onze kinderen apart willen laten slapen om ze deze onafhankelijkheid aan te leren. Maar wat als het zo vroeg (in een ontzettend belangrijke periode van hechting) apart laten slapen van kinderen, juist het tegenovergestelde bewerkstelligt? Hoe jonger het kind, hoe afhankelijker van ouders hij of zij nog is. Kinderen kunnen zich het beste ontwikkelen als ze zich veilig voelen, en gefaciliteerd worden door hun ouders om de wereld stapje voor stapje te ontdekken. Kun je je veilig en geborgen voelen als je al zo vroeg geacht wordt om zelfstandig en alleen te kunnen slapen? Of hunker je dan juist alleen nog maar langer naar de nabijheid van je ouders?
The way to go
Er zijn steeds meer onderzoekers, artsen en ouders die kritisch kijken naar de uithuil methode, en naar het apart laten slapen van kinderen. In de praktijk komen er steeds meer goede ervaringen naar voren van ouders die ervoor kiezen om hun baby bij hen op de kamer te laten slapen en tijdig te reageren als het kindje huilt. Ook over borstvoeding wordt steeds kritischer nagedacht. Bij ouders op de kamer slapen, lang genoeg borstvoeding krijgen en tijdig reageren op huilen lijkt in de praktijk een positief effect te hebben op de hechting, het zelfvertrouwen en de zelfregulatie van kinderen. En stiekem, zegt het onderbuik gevoel van veel ouders ook wel dat dit ‘the way to go’ is.
